رودخانه سیروان مهم‌ترین و معروفترین رودخانه ناحیه هورامان در کردستان است و مسیر نسبتاً طولانی و پرپیچ‌وخمی دارد. این رودخانه در بخش غربی و شمال غربی هورامان قرار گرفته‌است و منطقه را به دو بخش تقسیم نموده‌است.طول رودخانه سیروان ۴۴۵ کیلومتر می باشد .
بخش اعظم این رود خانه در شهرستان پاوه قرار دارد،این رودخانه از بخش رزاب و مریوان در کردستان سرچشمه گرفته و پس از عبور از شمال غربی اورامانات، دوآب و شمال هرتا، رودخانه‌های ژاد رود، قشلاق رود، لیله، لوشه، زمکان، دشت حر به آن پیوسته و سپس وارد کشور عراق می‌شود.
رودخانه سیروان از به هم پیوستن دو رودخانه قشلاق و گاوه‌رود پدید می‌آید. سیروان پس از طی مسیری در میان دره کوه‌های کوچک‌خرمال، شاهو، و سالان وارد کردستان عراق شده و به دریاچه سد دربند خان می‌ریزد.
در زبان فارسی، این رود پس از سد دربند خان نام رود دیاله به خود می‌گیرد.
بسیاری از مردم به اشتباه میگویند که سیروان همان شیروان بوده‌است اما در واقع شهرستان شیروان در خراسان شمالی است و هیچ ربطی به سیروان رود و شهرستان سیروان ندارد.
رود دیاله از بهم آمیختن رودهای سیروان، زالم، و تنجه رو پدید می آید و جای پیوستن این رودها دوآوان نام دارد. دیاله در همه مسیر خود در سرزمین عراق به نام یکی از رودهای تشکیل دهنده آن، سیروان نامیده می‌شود و نزدیک سلمان پاک در جنوب بغداد به دجله می ریزد و دجله را به سوی غرب می راند و آن را به فرات نزدیک می‌سازد
کهن‌ترین آثار سکونت انسان در حاشیه رودخانه سیروان ، در اطراف روستای هجیج، ناو و اسپریز یافت شده و مربوط به دوران پارینه سنگی است که بیش از چهل هزار سال تا حدود ۱۲ هزار سال قدمت دارند.آثار کشف شده شامل ابزارهای سنگی غارنشینان اولیه، استخوان حیوانات شکار شده که بیشتر متعلق به بز کوهی بوده و بقایای اجاق است که در چند غار از جمله گیلوان و مرو دارای کشف شده‌است.
طبق نظر باستان شناسان انسانهای نئاندرتال که اسکلت آنها در غارهای بیستون و شانیدر یافت شده در پیش از چهل هزار سال پیش در این منطقه می‌زیستند و پس از انقراض آنها انسان هوشمند جدید در این منطقه سکنا گزیده است که آثار آنها در غار کناچه کشف شده‌است. در دوره مس سنگی گروه های گله دار در اطراف سیروان بطور فصلی مستقر می شدند که آثار آنها در چند غار و پناهگاه یافت شده است. در سده دوم هجری دین یارسان (اهل حق) به دست شخصی به نام بهلول ماهی پایه گرفت. در سده چهارم شاه‌خوشین در کنار رود سیروان به این دین انسجام بخشید و در قرن هشتم سلطان سهاک آن را به کمال و اوج رساند.
